Lokma Anahtarı ve Cırcır Kılavuzu
Hepiniz hayatınızın bir noktasında bir anahtar, cırcır ya da lokmanın kullanıldığını görmüşsünüzdür. Cırcır ve lokma da bir anahtarla aynı işlevi görse de bir çekiç ya da tornavida gibi sezgisel bir kullanıma sahip değildir. Bu bağlamda yeni başlayan biri için bu el aletlerini anlamak ve kullanmak bunaltıcı olabilir.
Bununla birlikte bu temel, mekanik el aletleri, kullanıcının bağlantı elemanlarını sıkma ve gevşetme uygulamalarını daha verimli şekilde yapabilmelerine olanak tanır.
Lokma Anahtarı Nedir?
Lokma anahtarlar, tipik olarak bir somun ya da cıvatanın döndürülmesinde kullanılan ve tipik bir açık anahtarın aksine kapalı bir yapıya sahip anahtar türüdür.
Piyasadaki en yaygın türü, kullanıcılar arasında yaygın olarak cırcır ismiyle tanınan cırcırlı lokma anahtardır. Cırcır, standart bir anahtarın her döndürmede yeniden konumlandırmaya olan gereksinimini ortadan kaldıran ve soketi döndürmek için aleti ileri geri döndürmeye izin veren çevrilebilir bir mekanizmaya sahiptir.
Lokmaları döndürebilen diğer yaygın yöntemler arasında pnömatik darbeli anahtarlar, hidrolik tork anahtarları gibi araçlar bulunur.
Cırcır Nedir?
Cırcırlı bir lokma anahtarını belirtirken kullanılan cırcır, bir kol ve lokmadan oluşur. Kol üzerinde cıvata ve somun gibi elemanlar üzerinde çalışılırken cırcırın dönme yönünü belirleyen mandallı bir mekanizma bulunur.
Lokma Nedir?
Lokmalar, bir cırcır, tork ya da lokma anahtarına takılan uçlardır. Somun, cıvata gibi bağlantı elemanlarını gevşetip sıkmak için kullanılan lokma, kol üzerinde yer alan genellikle kare şeklindeki çıkıntıya yerleştirilir. Kola sabitlendikten sonra cırcır kolunu ileri-geri çevirerek bağlantı elemanına güç uygulanabilir.
Cırcır ya da Lokma Anahtarla Ne Yapılabilir?
Bir cırcır ve lokma anahtarının birlikte kullanımı, aletin cıvata ya da somun üzerinde yeniden konumlandırılmasına gerek kalmadan ilgili bağlantı elemanlarını döndürmesine olanak tanır. Standart bir anahtarla her yeni dönüşte anahtarın yeniden konumlandırılması gerekir.
Ayrıca bu ikili, anahtarlarla erişilmesi zor hatta imkansız bölgelerdeki bağlantı elemanları üzerinde çalışmaya da olanak tanır.
Cırcır ve Lokmalar Nasıl Çalışır?
Cırcır üzerinde yer alan kare şekilli bir konektör sayesinde lokma ile kenetlenir. Mandaldaki mekanizma saat yönüne çevrildiğinde dönüşü sağlayan mekanizmanın ilgili bağlantı elemanını sıkması ve tersine çevrildiğinde gevşemesini sağlar.
Cırcırlar, Lokmalar ve Anahtarlar
Cırcır ve lokmalar belirli görevler için tasarlanmış anahtar türleridir. Geleneksel bir anahtarla aynı işlevlere sahiptirler. Ancak yalnızca cırcır ve lokma ile yapılabilecek görevler de vardır.
Cırcır ve lokmanın kullanımı, tam bir tur döndürme için yer olmadığında anahtarla yapılması gerekenin aksine, aleti bağlantı elemanının üzerinde yeniden konumlandırmaya gerek duymadan döndürmeye olanak tanır. Bu aletin kullanımı işi hızlandırmakla kalmaz, aynı zamanda kayma nedeniyle oluşabilecek hasarlardan da kaçınılmasını sağlar.
Lokma Anahtarı Nasıl Kullanılır?
Lokma ya da cırcır, somun ve cıvataları normal anahtarlara kıyasla daha kolay döndürmenizi sağlar. Sahip olduğu kilitleme özelliği sayesinde, ters istikamete döndürme ihtiyacı ortaya çıktığında anahtarı yeniden konumlandırma ihtiyacını ortadan kaldırır. Bu durum, özellikle hareket alanının kısıtlı olduğu alanlarda çalışırken oldukça kullanışlıdır.
- İş için doğru lokma anahtarını seçin.
- Tüm lokmalar ölçü etiketlidir, bu nedenle somunun boyutunu biliyorsanız, tek yapmanız gereken setinizdeki ilgili lokmayı bulmaktır.
- Gereken lokma boyutunu bilmiyorsanız, doğru şekilde oturana kadar farklı boyutları test etmelisiniz.
- Cıvataya oranla çok büyük bir lokma kullanmayın. Bunu yapmak cıvatayı sıyırabilir ve dönüşü imkansız hale getirebilir.
- Lokmayı anahtarın başına takın (yerine tam oturduğunda bir tık sesi duymalısınız).
- Gevşetme ve sıkma arasında karar vermek için mandalı kullanarak yönü seçin.
- Lokmayı somunun üzerine yerleştirin.
- Yeriniz bittiğinde çıkarmamanız dışında normal bir anahtar ile aynı kullanıma sahiptir.
- Ters yönde geri çevirin ve cıvata tamamen gevşeyene veya sıkılana kadar tekrarlayın.
Cırcır ve Lokma Çeşitleri
Aşağıda sık kullanılan cırcır ve lokma çeşitlerine yer vermeye çalıştık. Genellikle ayrı satılsalar da çeşitli işler için takım halinde lokma ve cırcırlı lokma takımı da tercih edilebilir.
Cırcırlar
Bir cırcır ya da esnek kafalı cırcır, farklı boyutta lokmaları döndürmek için farklı sürücü boyutlarına sahiptir. Çoğunluğu dişli bir tahrikle çalışırken, daha yüksek diş sayısına sahip olan cırcırlar daha düşük ivmelerle döndürmeye olanak tanır. Bu durum kolu döndürmek için kısıtlı alana sahip olunan uygulamalarda kullanışlıdır.
Dişli mekanizma yerine makaralı yatağa sahip olan türleri, bağlantı elemanlarını daha dar hareketlerle döndürmeye olanak tanır.
Pek çok cırcırın, lokmanın düşmesini ya da bağlantı elemanı üzerinde takılı kalmasını engelleyen bir kilidi vardır ve diğer bir düğme lokmanın hızla serbest kalmasını sağlar.
Eklemli ya da esnek başlı cırcırlar, dar alanlarda çalışırken sap açısını ayarlamaya olanak tanır.
Lokmalar
Bağlantı elemanlarını sıkmak ve gevşetmek için lokma bir kola bağlanır. Ayrıca tork anahtarları ve mafsallı lokma kolu ile de çalışır. 6 ve 12 noktalı lokmalar, farklı kollara uyacak şekilde tasarlanmıştır. Ayrıca evrensel lokmalar, spline, yıldız ve kare dahil olmak üzere farklı bağlantı elemanı türleri ile de çalışırlar.
Yaygın 6 noktalı lokmalar altıgen bağlantı elemanları ile çalışırken, 12 noktalı lokmalar, lokmayı bağlantı elemanına yerleştirirken daha fazla başlangıç noktası ve konum sunar. Ayrıca her 60 derece yerine her 30 derecelik açıda bir hizalamaya izin verir.
1- Geçişli Lokma
Geçişli lokma ve cırcır, daha uzun, dişli bir cıvata üzerindeki somunun çevrilmesine ve cıvatanın lokma cırcırın içinden geçmesine izin verir. Sahip olduğu düşük profilli tasarım, hem düşük profilli hem de derin lokmaların bulundurulma ihtiyacını ortadan kaldırır. Yalnızca özel olarak tasarlanmış kollarla çalışır.
2- Lokma Tornavida
Lokma tornavida, düz başlı, philips, altıgen ve yıldız vidalar gibi bağlantı elemanlarını sıkma ve gevşetme uygulamaları için kullanılır. Standart lokmalı setler halinde satılır.
3- Buji Lokması
Kobalt buji lokması, buji gövdesinin içine sığabileceği kadar derin bir gövde yapısına sahiptir. Bujiyi kavrayan ve gevşediğinde dışarı çekmeye olanak tanıyan kauçuk bir parça ile kaplanmıştır.
4- Darbeli Lokma
Sığ ve derin tipleri mevcuttur. Pnömatik veya kablosuz darbeli anahtarlarla çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Darbe hareketinin yüklerine karşı kırılmayacak türde malzemelerden üretilirler. Kaplamanın koyu olması, standart krom anahtarlar arasındaki en belirgin farktır ve genellikle standart bir lokmaya göre daha kalın duvarlara sahiptir.